e-εμπόριο τροφίμων στη Γερμανία: Όσα πρέπει να γνωρίζουν οι επιχειρηματίες

Βασικός κανόνας που ισχύει είναι ότι κάθε επιχειρηματίας, ο οποίος ασχολείται επαγγελματικά με τη διάθεση προϊόντων ή υπηρεσιών στο ίντερνετ, είναι υποχρεωμένος να αναρτά στην ιστοσελίδα του συγκεκριμένες πληροφορίες που αφορούν την επιχείρησή του. Στόχος είναι η προστασία και καλύτερη ενημέρωση του καταναλωτή και η διασφάλισή του ότι η επιχείρηση είναι φερέγγυα.

Οι πληροφορίες αυτές οι οποίες – συνήθως – εμπεριέχονται στο λεγόμενο Impressum, δηλαδή τα υποχρεωτικά κατά το νόμο στοιχεία του συγκεκριμένου ιστότοπου, οφείλουν να είναι ευδιάκριτες, κατανοητές και να μπορεί ο καταναλωτής να τις αναζητήσει και να τις βρει κάθε στιγμή. Μάλιστα, θα πρέπει να έχει εύκολα πρόσβαση σε αυτές χωρίς να απαιτούνται παραπάνω από δύο «κλικς» μέχρι να τις εντοπίσει σύμφωνα με την νομολογία του ανώτατου Ομοσπονδιακού Ακυρωτικού Δικαστηρίου. Πρόκειται γενικά για τις πληροφορίες που θέσπισε η ευρωπαϊκή οδηγία 2000/13 ΕΚ, η λεγόμενη «οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο» της 8ης Ιουνίου 2000, οι οποίες μεταφέρθηκαν στο γερμανικό δίκαιο.

Ποιές είναι, όμως,  οι απαιτούμενες πληροφορίες;

• Αρχικά θα πρέπει να αναγράφεται η επωνυμία της επιχείρησης μαζί με την εταιρική της μορφή (Α.Ε, Ε.Π.Ε., Ο.Ε κλπ), το μετοχικό κεφάλαιο, ενδεχομένως ο αριθμός μητρώου της επιχείρησης – εφόσον είναι εγγεγραμμένη σε εμπορικό μητρώο ή παρόμοιο δημόσιο μητρώο – , το όνομα του νόμιμου εκπροσώπου της επιχείρησης, ενώ θα πρέπει να γίνεται γνωστή και η ακριβής ταχυδρομική διεύθυνση της επιχείρησης. Η αναγραφή απλά του ταχυδρομικού κώδικα δεν επαρκεί καθώς θα πρέπει η διεύθυνση να είναι ολοκληρωμένη, ώστε να μπορεί θεωρητικά να κοινοποιηθεί δικαστικό ή εξωδικαστικό έγγραφο στην επιχείρηση. Eφόσον η δραστηριότητα υπόκειται σε καθεστώς έγκρισης, θα πρέπει να αναγράφονται και τα στοιχεία της σχετικής εποπτικής αρχής.
• Επιπλέον είναι απαραίτητη η αναγραφή της διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή του αριθμού φαξ. Τα δύο αυτά ηλεκτρονικά μέσα διευκολύνουν την επικοινωνία του καταναλωτή με τον πωλητή εξασφαλίζοντας άμεση και πρόσφορη επικοινωνία. Όταν πρόκειται για εμπόρους που πωλούν τα εμπορεύματα τους μέσω του διαδικτύου, τότε η αναγραφή ενός αριθμού τηλεφώνου είναι υποχρεωτική στο “Impressum”.

• Εφόσον η δραστηριότητα που ασκεί η επιχείρηση υπόκειται σε ΦΠΑ, θα πρέπει να αναγράφεται και ο ΑΦΜ (σύμφωνα με την εν λόγω οδηγία πρόκειται για τον εξής αριθμό: «ο αριθμός αναγνώρισης που αναφέρεται στο άρθρο 22 παράγραφος 1 της έκτης οδηγίας 77/388/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 17ης Μαΐου 1977, περί εναρμονίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών, των σχετικών με τους φόρους κύκλου εργασιών - Κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας: ομοιόμορφη φορολογική βάση»).

Όταν η επιχείρηση χρησιμοποιεί Γενικούς Όρους Συναλλαγών (Γ.Ο.Σ.), είναι υποχρεωμένη εφόσον απευθύνεται σε καταναλωτές στην Γερμανία, να αναγράφει τους Γ.Ο.Σ. σε εμφανές σημείο, ώστε ο καταναλωτής να μπορεί να τους βρει εύκολα κάθε στιγμή.

Προκειμένου να αναλύσουμε αλλά και να κατανοήσουμε τις πληροφορίες που αφορούν το ίδιο το προϊόν θα ήταν βοηθητικό να προχωρήσουμε σε μια σχεδιαγραμματική ανάλυση αυτών. Αρχικά, θα αναφερθούμε στις γενικές πληροφορίες που αφορούν τοσο το προϊόν όσο και την ίδια την επιχείρηση, έπειτα στις πιο εξειδικευμένες πληροφορίες που αφορούν αποκλειστικά το προϊόν και τέλος στη μικρή διαφοροποίηση που προβλέπεται σχετικά με τα συσκευασμένα προϊόντα. Θα τονιστεί επίσης το χρονικό σημείο κατά το οποίο πρέπει να παρέχονται οι σχετικές πληροφορίες.

• Γενικές Πληροφορίες:

Πρόκειται για ουσιώδεις πληροφορίες που αφορούν το προϊόν αλλά και την ίδια την επιχείρηση και τα οποία παίζουν καθοριστικό ρόλο για την κατάρτιση του τελικού συμβολαίου. Τέτοιες πληροφορίες είναι:

• Τα γενικά χαρακτηριστικά του προϊόντος
• Τα στοιχεία της επιχείρησης (βλ. παραπάνω)
• Η ορθή ενημέρωση του καταναλωτή σχετικά με το δικαίωμά του να εκφράσει παράπονα σχετικά με το προϊόν και η διάθεση της σχετικής φόρμας παραπόνων ή η γνωστοποίηση της τηλεφωνικής γραμμής παραπόνων.
• Η ενημέρωση σχετικά με την συνολική τιμή του προϊόντος. Στην περίπτωση που αυτό δεν είναι δυνατόν (π.χ. όταν το προϊόν αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσφοράς), τότε θα πρέπει να δίνεται η βάση υπολογισμού της τιμής, ώστε ο καταναλωτής να είναι σε θέση να υπολογίσει την τελική τιμή του προϊόντος. Επιπλέον, στην τιμή του προϊόντος θα πρέπει να αναφέρονται τυχόν φόροι και έξτρα επιβαρύνσεις (π.χ Φ.Π.Α.), ώστε ο καταναλωτής να έχει πλήρη εικόνα της τελικής τιμής. Φυσικά, είναι επιβεβλημένο να αναφέρονται τα έξοδα αποστολής, διαφορετικά ο καταναλωτής δεν μπορεί να σχηματίσει ολοκληρωμένη εικόνα για το τελικό κόστος.
• Τέλος, η ενημέρωση σχετικά με τον τρόπο αποστολής ή – ενδεχομένως – παραλαβής του προϊόντος καθώς και ο προσδιορισμός του εκτιμώμενου χρόνου αποστολής (π.χ 3 – 5 εργάσιμες ημέρες). Στο σημείο αυτό, να προσθέσουμε ότι κρίνεται σκόπιμο να αναγράφονται και οι μέθοδοι πληρωμής που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο καταναλωτής (π.χ. paypal, πιστωτική ή χρεωστική κάρτα).

• Πληροφορίες που αφορούν το ίδιο το προϊόν

Στη συγκεκριμένη κατηγορία εντάσσονται οι πληροφορίες που αφορούν το προϊόν αυτό καθαυτό. Οι πληροφορίες αυτές εμπεριέχονται, όπως γίνεται κατανοητό, στις ετικέτες των προϊόντων. Ωστόσο, στα πλαίσια του ηλεκτρονικού εμπορίου, όπου χρησιμοποιούνται αποκλειστικά ηλεκτρονικά μέσα (π.χ. υπολογιστής, τάμπλετ, κινητό κλπ.), δεν είναι εύκολο ο καταναλωτής να εντοπίσει τις συγκεκριμένες πληροφορίες καθώς οι ετικέτες των προϊόντων πολλές φορές είναι δυσδιάκριτες. Γι‘ αυτό οι σχετικές πληροφορίες είναι ορθό να περιέχονται στην γενική περιγραφή του προϊόντος, έτσι ώστε να είναι ευανάγνωστες αλλά και εύκολα προσβάσιμες.

Για να μπορέσει, λοιπόν, ένα προϊόν να διατεθεί στη γερμανική αγορά μέσω του e – shop ενός επιχειρηματία, θα πρέπει να αναγράφονται συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με το προϊόν. Αυτές, λοιπόν, είναι οι εξής:

• Η ονομασία του προϊόντος.
• Ακριβής κατάλογος των συστατικών.
• Αλλεργιογόνα συστατικά και περιγραφή των μέσων επεξεργασίας
• Αναγραφή της ποσότητας των περιεχόμενων συστατικών.
• Η καθαρή ποσότητα του προϊόντος.
• Ημερομηνία λήξης ή ημερομηνία ανάλωσης (αυτό εξαρτάται απο το συγκεκριμένο προϊόν).
• Το όνομα και η ακριβής διεύθυνση της επιχείρησης, η οποία είναι υπεύθυνη για το προϊόν.
• Ενδεχομένως η χώρα καταγωγής ή ο τόπος προέλευσης του προϊόντος, όπου αυτό προβλέπεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
• Ανάλυση της διατροφικής αξίας του προϊόντος.
• Περιεκτικότητα σε αλκοόλ, εφόσον πρόκειται για αλκοολούχο ποτό.
• Εφόσον η φύση του προϊόντος το επιβάλλει, είναι ορθό να περιέχονται πληροφορίες σχετικά με την αποθήκευση του προϊόντος και τη σωστή διατήρηση αυτού.

Να επισημάνουμε ότι οι παραπάνω πληροφορίες αφορούν όλα τα τρόφιμα και αποτελούν το ελάχιστο περιεχόμενο, το οποίο περιέχεται στην περιγραφή του κάθε προϊόντος. Για ορισμένα προϊόντα, η νομοθεσία προβλέπει επιπλέον πληροφορίες για να θεωρείται η περιγραφή του προϊόντος πλήρης και νομότυπη. Συνεπώς, επιβάλλεται να ανατρέχουμε στις σχετικές νομοθετικές διατάξεις προκειμένου να είμαστε βέβαιοι ότι το προϊόν περιέχει όλα τα χρήσιμα στοιχεία προκειμένου να διατεθεί στην αγορά.

• Διαφοροποίηση ως προς τα συσκευασμένα προϊόντα.

Όπως αναφέραμε ήδη, οι νομοθετικές επιταγές σχετικά με τις αναγραφόμενες στο προϊόν πληροφορίες, παραμένουν ίδιες τόσο για το φυσικό εμπόριο όσο και για το ηλεκτρονικό. Στο ηλεκτρονικό, όμως, εμπόριο παρατηρείται μια διαφορά σε σχέση με την αναγραφή της ημερομηνίας λήξης – ημερομηνία ανάλωσης. Ο έμπορος ο οποίος αναρτά στη σελίδα του ενα προϊόν δεν γνωρίζει με ακρίβεια πότε θα πουληθεί το εν λόγω προϊόν και άρα δεν μπορεί να υπολογίσει την ημερομηνία λήξης/ ανάλωσης που πρέπει να αναγράψει στην περιγραφή του προϊόντος. Σε αυτή την περίπτωση προτείνεται και θεωρείται θεμιτό να μην αναγράφεται στην ηλεκτρονική περιγραφή του προϊόντος η ημερομηνία λήξης/ ανάλωσης. Φυσικά, όταν το προϊόν φτάσει στον τελικό καταναλωτή η σχετική πληροφορία θα πρέπει να περιέχεται επάνω στο προϊόν.

• Ποιο είναι το χρονικό σημείο κατά το οποίο θα πρέπει να διατίθενται οι συγκεκριμένες πληροφορίες;

Είναι σαφές, ότι οι πληροφορίες που αναλύθηκαν πιο πάνω θα πρέπει να βρίσκονται στη διάθεση των καταναλωτών πριν την κατάρτιση του συμβολαίου. Αυτό εξυπηρετεί τη διαφάνεια των συναλλαγών και εξασφαλίζει ότι ο καταναλωτής λαμβάνει πλήρη γνώση των απαραίτητων πληροφοριών πριν την πραγματοποίηση της αγοράς. Το χρονικό σημείο κατά το οποίο θεωρείται ότι καταρτίστηκε ένα συμβόλαιο θα πρέπει να διευκρινίζεται στο παράρτημα των Γ.Ο.Σ.

Χωρίς υπερβολή, θα μπορούσε να πει κανείς ότι το δικαίωμα ανάκλησης των καταναλωτών απο τη σύμβαση αποτελεί ένα αρκετά μεγάλο κεφάλαιο το οποίο απαιτεί απο μόνο του μια εκτεταμένη ανάλυση. Θα προσπαθήσουμε παρακάτω να συνοψίσουμε τις σημαντικότερες πληροφορίες παρουσιάζοντας μια σαφή εικόνα αυτού. Αρχικά να τονιστεί ότι δικαίωμα ανάκλησης έχουν μόνο οι καταναλωτές. Αυτό σημαίνει ότι σε περίπτωση που μια ελληνική εταιρεία πουλάει μέσω του e – shop προϊόντα σε μία άλλη επιχείρηση με σκοπό αυτη να τα μεταπωλήσει για δικό της κέρδος, τότε αυτή δεν έχει το δικαίωμα ανάκλησης της σύμβασης. Βασικός, λοιπόν, παράγοντας για να αναγνωριστεί η ύπαρξη του εν λόγω δικαιώματος είναι να πραγματοποιείται η εκάστοτε αγορά για προσωπικούς λόγους κι όχι για επαγγελματικούς που σκοπό έχουν την περαιτέρω εξασφάλιση κέρδους.

• Εξαιρέσεις απο το δικαίωμα ανάκλησης.

Μπορεί το δικαίωμα ανάκλησης να αποτελεί τον κανόνα, όμως, όπως σε κάθε κανόνα υπάρχουν και εξαιρέσεις. Έτσι, λοιπόν, υπάρχουν ορισμένες κατηγορίες προϊόντων για τα οποία δεν προβλέπεται δυνατότητα ανάκλησης, παρόλο που μπορούν να διατεθούν μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου. Μια αναλυτική και μακροσκελή ανάλυση αυτών των κατηγοριών δεν είναι δυνατή στα πλαίσια ενός συμπυκνωμένου οδηγού. Άλλωστε, μια τέτοια ανάλυση θα προκαλούσε σύγχυση στους αναγνώστες. Υπάρχει, όμως, ένας γενικός κανόνας που θα μπορούσε να αποτελεί μια γενική αρχή για τους εμπόρους. Για τα προϊόντα, λοιπόν, των οποίων ο “χρόνος ζωής“ είναι περιορισμένος (π.χ προϊόντα με σύντομη ημερομηνία λήξης ή προϊόντα τα οποία μετά το άνοιγμα δεν μπορούν να επιστραφούν), δεν προβλέπεται η δυνατότητα υπαναχώρησης. Επιπλέον, προϊόντα που εξυπηρετούν διατροφικές ανάγκες της καθημερινότητας επίσης δεν μπορούν να αποτελούν αντικείμενο του δικαιώματος ανάκλησης (αυτό συναντάται κυρίως στο ηλεκτρονικό σούπερ μάρκετ που τα τελευταία δύο χρόνια γνωρίζει μεγάλη δόξα). Ως γενική αρχή, θα λέγαμε ότι η δυνατότητα ή μη ανάκλησης εξαρτάται απο τη φύση του ίδιου του προϊόντος. 

• Διάρκεια του δικαιώματος ανάκλησης

Η διάρκεια του δικαιώματος ανάκλησης ανέρχεται σε 14 ημέρες. Η προθεσμία αυτή ξεκινά με την παράδοση του προϊόντος στον καταναλωτή, ενώ αν πρόκειται για μία σειρά προϊόντων απο τον ίδιο έμπορο που όμως παραδίδονται σε διαφορετικά χρονικά σημεία, τότε η προθεσμία εκκινεί απο την παράδοση του τελευταίου προϊόντος. Είναι υποχρέωση του εμπόρου – επιχειρηματία να ενημερώνει τον καταναλωτή για την ύπαρξη αλλά και διάρκεια αυτού του δικαιώματος πριν την πώληση. Στην περίπτωση που αποδειχθεί ότι ο επιχειρηματίας – έμπορος δεν ενημέρωσε τον καταναλωτή για το σχετικό δικαίωμα, τότε η προθεσμία αυτού ανέρχεται σε 12 μήνες και 14 μέρες.

Σχετικά με την υποχρέωση ενημέρωσης για την ύπαρξη και τη διάρκεια αυτού του δικαιώματος είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι προς διευκόλυνση των επιχειρηματιών διατίθενται σε επίσημες ιστοσελίδες πρότυπα και φόρμες δικαιώματος ανάκλησης. Μάλιστα συστήνεται στους επιχειρηματίες να ενσωματώνουν αυτά τα πρότυπα στις ιστοσελίδες τους για διευκόλυνση των καταναλωτών.

• Δήλωση ανάκλησης

Ως προς την επιθυμία ανάκλησης της σύμβασης, αυτή πρέπει να εκφράζεται με σαφήνεια. Η απλή επιστροφή του προϊόντος δεν αρκεί και συνεπώς δεν μπορεί να θεωρηθεί ως άσκηση του δικαιώματος ανάκλησης. Αντίστοιχες φόρμες σχετικά με τη δήλωση ανάκλησης διατίθεται στις επίσημες ιστοσελίδες.

•  Επιστροφή του προϊόντος – Επιστροφή χρημάτων – Ανάληψη εξόδων.

Εφόσον ο καταναλωτής ασκήσει το δικαίωμα ανάκλησης θα πρέπει να επιστρέψει το προϊόν μέσα σε προθεσμία 14 ημερών. Αντίστοιχα, ο επιχειρηματίας οφείλει να επιστρέψει το σχετικό τίμημα εντός της ίδιας προθεσμίας. Φυσικά, ο επιχειρηματίας έχει το δικαίωμα να αρνηθεί την επιστροφή χρημάτων μέχρι να επιστραφεί το προϊόν σε αυτόν, ή μέχρι να προσκομιστεί σχετικό αποδεικτικό απο τον καταναλωτή που να αποδεικνύει ότι επέστρεψε το προϊόν. Το τίμημα επιστρέφεται με τα ίδια μέσα με τα οποία καταβλήθηκε, εκτός αν μεταξύ των μερών έχει συμφωνηθεί κάτι διαφορετικό. Κλείνοντας να τονιστεί ότι τα έξοδα για την επιστροφή του προϊόντος τα αναλαμβάνει η επιχείρηση.

• Νομοθετικές αλλαγές στο γερμανικό δίκαιο.

Προτού προχωρήσουμε στην περίληψη όλων των παραπάνω, οφείλουμε να αναφερθούμε εν συντομία στις νομοθετικές αλλαγές που σημειώνονται απο την 01.01.2022 στο γερμανικό αστικό δίκαιο και αφορούν ακριβώς τις ηλεκτρονικές συμβάσεις. Ως νομικοί εφιστούμε την προσοχή σε όλους τους επιχειρηματίες που επρόκειτο να ασχοληθούν με την ηλεκτρονική αγορά καθώς οι αλλαγές αφορούν την πλειονότητα αυτών. Φυσικά, γίνεται και σε αυτή την περίπτωση αντιληπτό, ότι μια εκτενής ανάλυση των νομοθετικών αλλαγών δεν είναι δυνατή, ωστόσο θα τονίσουμε τα σημεία όπου παρατηρούνται οι σχετικές αλλαγές. Η πρώτη αλλαγή αφορά την έννοια του ελαττωματικού προϊόντος η οποία πλέον αποκτά αντικειμενική υπόσταση και δεν εξαρτάται απο ενδεχόμενες συμφωνίες μεταξύ καταναλωτή και πωλητή. Επιπλέον, σε περίπτωση ελαττωματικού προϊόντος το βάρος απόδειξης φέρει ο πωλητής. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι ο πωλητής θα κληθεί να αποδείξει ότι το προϊόν ήταν το ενδεδειγμένο και απαλλαγμένο απο τυχόν ελαττώματα, πράγμα το οποίο στις περισσότερες περιπτώσεις είναι δυσαπόδεικτο. Παράλληλα και σε συνδυασμό με τα παραπάνω, σημειώνεται σχετική αλλαγή στον χρόνο παραγραφής των αξιώσεων που έχει ο καταναλωτής λόγω ελαττωματικού προϊόντος. Τέλος, απλοποιείται το δικαίωμα υπαναχώρησης του καταναλωτή ενώ στην περίπτωση που για το προϊόν παρέχονται επιπλέον εγγυήσεις αυτές οφείλουν να είναι έγγραφες. Απο τα παραπάνω, λοιπόν, συνάγεται ότι οι επιχειρηματίες θα πρέπει να προχωρήσουν στις αντίστοιχες τροποποιήσεις και να εντάξουν τις σχετικές αλλαγές στους Γ.Ο.Σ έτσι ώστε τα σχετικά συμβόλαια και οι συμβάσεις να είναι εναρμονισμένες με τις νέες επιταγές του γερμανικού δικαίου.

Όπως γίνεται αντιληπτό για την ορθή διαμόρφωση του e-shop ο επιχειρηματίας καλείται να λάβει υπόψιν όλες τις παραπάνω πληροφορίες. Συγκεκριμένα, οφείλει να βεβαιωθεί ότι η ιστοσελίδα του περιέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με την ίδια την επιχείρηση (διεύθυνση, όνομα, εκπρόσωπος, ηλ.ταχυδρομείο κλπ). Θα πρέπει να ενημερώνει – μέσω της σελίδας του – τον καταναλωτή για τη δυνατότητα να εκφράσει παράπονα αλλά και για το δικαίωμα ανάκλησης που έχει ο καταναλωτής μετά την κατάρτιση του συμβολαίου. Φυσικά, θα πρέπει να επισυνάπτει και τα σχετικά πρότυπα. Τέλος, στην περιγραφή των προϊόντων είναι υποχρεωτικό να περιέχονται όλες οι σχετικές πληροφορίες που προβλέπονται απο την εκάστοτε νομοθεσία και είναι απαραίτητες για την καλύτερη ενημέρωση των καταναλωτών. Όπως αναφέραμε, πρόκειται για μια σύντομη ανάλυση των απαραίτητων πληροφοριών. Η εμπεριστατωμένη έρευνα και η σωστή οργάνωση είναι βασικοί άξονες για ένα επιτυχημένο e-shop.